CEVAP: Müteşâbih ayetler; lafzı müteşâbih olanlar, anlamı müteşâbih olanlar ve hem lafzı hem anlamı müteşâbih olanlar olmak üzere üç kısma ayrılır:
1. Lafzı müteşâbih olan Ayetler: İçinde müteşâbih bir müfret (tek) kelimenin bulunduğu ayetlerdir.
Misal1:
(فَرَاغَ عَلَيْهِمْ ضَرْبًا بِالْيَمِينِ) “Bunun üzerine yanlarına gelip sağ eliyle vurdu (kırıp geçirdi” ayetindeki (بِالْيَمِينِ ) kelimesi “sağ el, yemin, kuvvet” anlamlarına gelmektedir. Söz konusu kelimeye bu anlamlardan her üçünün de verilmesi mümkündür. Bundan dolayı bu kelime müteşâbih kabul edilmektedir.
2. Anlamı Müteşâbih Olan Ayetler:
Bu ayetler, Allah’ın bazı fiil ve sıfatları, kıyamet halleri, cennet ve cehennem gibi, insanın tam olarak kavrayamadığı konulardan bahseden ayetlerdir.
Kur’an-ı Kerim’in bu konularla ilgili ayetlerinden birkaçı şunlardır:
“Rahman, arşa istiva etmiştir. ”
“Nihayet sur’a üfürülecek. Bir de bakarsın ki onlar kabirlerinden kalkıp koşarak Rablerine giderler.”
Ayette anlatılan “Rahman, arşa istiva etti. “, “sur” vb. İfadeleri duygu ve düşüncelerimizle tam olarak bilip algılayamadığımız ve mahiyetlerini de kavrayamadığımız için bu hususların anlatıldığı ayetler, anlam yönünden müteşâbih kabul edilmektedir.
3. Hem Lafzı Hem Anlamı Müteşâbih Olan Ayetler
Bu ayetler, anlamları ya te’vil edilmek veya muhkem ayetler ve sahih hadislerle açıklanmak ya da çeşitli yönlerden incelenip araştırılmak sûretiyle anlaşılabilen ayetlerdir.
Misal:
“… İyi davranış, asla evlere arkalarından gelip girmeniz değildir…”
Araplar hac için ihrama girdikleri zaman evlerine geldiklerinde içeriye kapıdan girmezler, duvardan bir delik açarak oradan girerler; çıkacakları zaman da o delikten çıkarlardı. Bu davranışın da kendileri için iyi ve gerekli olduğu inancında idiler. Cenâb-ı Hak bu ayetiyle onların bu davranışlarının iyi, yani sevap kazandıran bir hareket olmadığını belirtmiştir.
Söz konusu ayet, sözündeki kısalık sebebiyle lafzı yönünden müteşâbihtir. Çünkü Allah’ın iyilik olarak kabul etmediği “evlere arkalarından girme” olayı, Arapların hac için ihramda oldukları zamanki davranışlarına hastır. Yani Cenâb-ı Hak, diğer zamanlardakini değil, özellikle “ihramda iken eve arkadan girmenin” iyilik olmadığını belirtmektedir. Zira Araplar, bu davranışı ihramda oldukları zamanda yapmayı iyilik olarak kabul ederlerdi. Ancak ayet; “ihramda olduğunuz zaman evlere arkalarından gelip girmeniz” şeklinde değil de, “evlere arkalarından gelip girmeniz” şeklinde nazil olmuş, dolayısıyla söz kısaltılmıştır. Bundan dolayı da ayet, lafzı itibarıyla müteşâbih kabul edilmiştir.
Ayet, anlamı yönüyle de müteşâbihtir. Çünkü Arapların söz konusu âdetini bilmeyen kimseler hem ayetin ne anlam ifade ettiğini kavrayamazlar hem de belirtilen olayın ihramda iken yapılan bir davranış olduğunu bilemezler. Dolayısıyla anlamında bir kapalılık olduğu için bu ayet, anlamı yönünden de müteşâbih kabul edilmiştir.
Was this helpful?
