Başka insanlardan etkilenip kötülük yaparsak bedelini kim ödeyecek?

İnsan bir yönüyle “en güzel yaratılışla” (bk. Tîn 95/4), yani diğer varlıklardan farklı olarak akıl ve irade özelliklerine, sorumluluklarını yerine getirebilecek kabiliyetlere sahip, yeryüzünde Allah’ın istediği doğrultuda ahlakî bir düzen tesis edebilecek, yani yeryüzünün “halife”si olarak eylemde bulunabilecek yetkinlikte yaratılmıştır. (bk. Bakara 2/30; Fatır 35/39)

Ancak öte yandan iyiye olduğu kadar kötüye yönelme potansiyeli de vardır. (bk. Şems 91/7-8)

Özünde en güzel biçimde yaratılan insan, kötüye yöneldiğinde hayvanlardan daha aşağı bir dereceye inebilmektedir. (bk. Araf 7/179; Tîn 95/5)

Allah Teâlâ bu özellikleri doğrultusunda insanın hayatı boyunca ne gibi tercihlerde ve buna bağlı olarak nasıl eylemlerde bulunacağını tabiî ki bilmektedir. (bk. Bakara 2/255; Tâhâ 20/110)

İnsan eliyle ortaya konulan kötülükler hususunda en başta göz önünde bulundurulması gereken, insanın sonuçta bu dünyaya imtihan vesilesiyle, yani belli yükümlülüklerle gönderilmiş, kendisinden istenen ve beklenenin de daima iyiye yönelerek, Allah ve Resul’ünün emir ve yasakları doğrultusunda bir hayat sürmek ve sonuçta dünya ve ahiret mutluluğuna erişmek olmasıdır.

İşte buna işaret etmek üzere Allah Teâlâ her insanın tercihleri ve eylemlerinde özgür olduğunu, bunlar doğrultusunda değer kazanıp kaybedeceğini, bunların karşılığının mutlak surette verileceğini buyurmuştur. (bk. Bakara 2/281, 286; Âl-i İmrân 3/25; Necm 53/39; Müddessir 74/38)

Söylediğimiz gibi, Allah, insanın yaptıklarını ve yapacaklarını çok iyi bilmesine rağmen, bu özgür iradeyle imtihanın gerçekleşmesi, insanın tercihlerinin sonuçlarının hem kendisi hem de başkaları tarafından açık biçimde görülmesi ve ahirette hesaba çekilirken Allah’a karşı bir mazeret beyan etme imkanının kalmaması için insanı serbest bırakmakta ve kötü de olsa eylemlerinin ortaya konulmasına izin vermektedir. (bk. Âl-i İmrân 3/140; Ankebût 29/3)

Allah Teâlâ nasıl ki asla kötülüğe meyletmeyen melek gibi bir varlık türünü yaratmışsa, insanı da öyle yaratma ve dünya hayatını hiçbir kötülüğün olmadığı Cennet gibi bir yer kılmaya kadirdir. Ancak kötülüğü yapan insan açısından bu eylemlere Allah’ın izin vermesi dünyanın bir imtihan yeri olmasının doğal sonucudur. Dolayısıyla insan eylemlerinden sorumludur ve  bedelini de kendisi ödeyecektir, fakat hadiste de belirtildiği gibi kim bir kötülüğe aracılık ederse, kendisi için ondan bir pay vardir. ALLAH herşeyi kontrol eder. Kim güzel bir işte aracılık ederse, ona o işin sevabından bir pay vardır. Kim de kötü bir şeyde aracılık yaparsa, ona da o kötülükten bir pay vardır.